Степногорск қаласының Ақмола облысының индустриялық орталығы ретінде өңір экономикасын өркендетуде маңызы зор және облыс бойынша өнеркәсіп өндірісінде оның үлесі 25,3 пайызды құрайды. Ал мұндағы уран, алтын, мыс, молибден өңдейтін «Степногорск тау-кен-химиялық комбинаты» ЖШС тек Қазақстанда ғана емес, Орта Азиядағы ең үздік комбинаттардың бірі саналады. Алдыңғы жылы ҚР Үкіметі қаланы дамытудың 2023-2027 жылдарға арналған кешенді жоспарын бекітті. Бұл жоспар халықтың өмір сүру сапасын жақсарту және әлеуметтік қамсыздандыру мәселелерін шешуге арналған. Газетіміздің бүгінгі санында 90-жылдары Степногорск компартиясы қалалық комитетінің екінші хатшысы болған, кейін Тәуелсіздік жылдарында қала басшысы, сосын әкімі болып қызмет атқарған, өндірістің қайнаған ортасынан шыңдалып шыққан, өзі де мамандығы бойынша тау-кен инженері, қазір Ақмола облыстық мәслихатының экономика және бюджет мәселелері жөніндегі тұрақты комиссияның төрағасы Марат Советұлы Қойшыбаевпен болған сұхбатты назарларыңызға ұсынамыз.
Сұрақ: Биыл наурыз айында Қазақстан Республикасының 8-шақырылым депутаттарының жұмысына 2 жыл толады. Марат Советұлы, сіз қалай кандидат болдыңыз және қандай мақсатпен депутаттыққа бардыңыз?
Жауап: Қазақстан Республикасы Президентінің сайлауына байланысты 7-шақырылым депутаттары екі жыл ғана жұмыс істеді. Ал келесі мәслихаттарды мерзімінен бұрын сайлау жаңа ережелер бойынша өткізілді. Аудандық мәслихаттарға дауыс беру кезінде партиялық тәуелділікке маңыз берілмеді, облыстық мәслихаттар 50/50 формуласы бойынша жартысы бірмандаттық округтерден сайланды. Мемлекет басшысы бұл шешімімен нақты реформалар жасауға деген ықыласын білдіріп, азаматтық қоғамға ашық сөйлесуге және еститін мемлекет құруға даярлығын айқын көрсетті. Осыдан кейін мен 2023 жылғы сайлауға қатысуға шешім қабылдадым. Нәтижесінде, қала мен жұмысшылар кенттерінің 70% сайлаушылары мені қолдады. Бұл менің өкілдік органның жұмысына екінші рет келуім. Бірінші рет 1999 жылы Ақмола облысы құрылғанда мен Ақмола облыстық мәслихатының хатшысы болып тағайындалған едім.
Сұрақ: 25 жылдан кейін облыс орталығына қайта оралдыңыз, не өзгерді, қандай әсерлер қалды?
Жауап: Шынында, 25 жыл көп уақыт – ширек ғасыр. Осы кезең ішінде Көкшетау шаһары айтарлықтай әдеміленіп, дамып кетті. 90-жылдары бұл 142 мың тұрғыны бар, облыс орталығы мәртебесінен айырылған, жылу қазандығы жарылып, соның салдарынан бірнеше мөлтек аудан жылусыз қалған, сұрқай, тоқырауға ұшыраған қала еді. Ал бүгінде біз тұрғындар саны 200 мыңнан асатын, жаңа мөлтекаудандары мен күтіп-бапталған аулалары бар, Қопа көлінің жағалауында орналасқан, «Болашақ сарайы» және Достық үйі, «Бурабай» мұз сарайы сынды әсем ғимараттар бой көтерген Ақмола облысының жаңадан өсіп келе жатқан орталығын көреміз. Ең маңыздысы – біздің балаларымыз үшін жаңа, жайлы мектептер салынған – жаңа Қазақстанды құратын ұрпақ солар.
Сұрақ: Осы жылдар ішінде сіз бірнеше әкіммен жұмыс істедіңіз, әрқайсының атқарған еңбегі көз алдыңызда өтті, ол кісілердің өңір дамуына қосқан үлестерін салыстыра аласыз ба? Облыстық мәслихат депутаттары арасында не өзгерді?
Жауап: Тарихта тұлғаның рөлі ешқашан жойылмаған. Сондықтанда мен көп жылдар бойы Тәуелсіз Қазақстанды бірге құруда тағдыр тоқайластырған басшылардың бәрін құрметпен әрі ризашылықпен еске аламын. Жақында есептеп шықтым, мен Целиноград облысының әкімі Андрей Георгиевич Брауннан бастап, бүгінгі Ақмола облысының әкімі Марат Мұратұлы Ахметжановқа дейін 14 облыс әкімімен жұмыс істеппін. Қала, аудан, ауыл деңгейінде әр кезеңде көптеген әкімдер қызмет етті. Тәуелсіздіктің бастау басында мен Степногорск қаласының бірінші әкімі болдым. Қазір қала әкімі болып Гайдар Қасенов еңбек етіп жатыр. Мен Гайдар Қабдоллаұлын Шортанды ауданының әкімі болған кезден білемін, Жолымбет кенішінің шахтасына бірге түскенбіз, шахтерлер мен жергілікті тұрғындардың күрделі мәселелерін бірлесіп шешкенбіз. Ол өзінің жеке тәжірибесі мен адамгершілік қасиеттерінің арқасында Степногорск қаласының дамуына үлкен септігін тигізеді деп сенемін. Көкшетау халқы үлкен шаруашылық мектебінен өткен, құрылысшы және ерекше қабілетті адам – Асқар Ғалымұлы Хасеновтің есімін әлі күнге дейін үлкен құрметпен еске алады. Соңғы 10 жылда Көкшетау қаласын, кейін Ақмола облысын басқарған Ермек Боранбайұлы Маржықпаев өңір дамуы үшін үлкен із қалдырды. Айта кетейін, бүгінде Көкшетауға Степногорск қаласында қарқынды қызмет атқарған Әнуар Қайыргелдіұлы Кумпекеев басшы болып тағайындалды. Әнуар Қайыргелдіұлының Павлодар сияқты ірі өндірістік қаланы басқарудағы тәжірибесі мен біліктілігі ескі орталықты жаңғырту, ЖЭО-ны салу, кәріз жүйесін жаңарту және жаңа құрылыс жобалары сияқты үлкен іс-шараларды жүзеге асыруда үлкен сеп болады деп ойлаймын.
Сұрақ: Депутаттық корпустың құрамы қалай өзгерді?
Жауап: Әр дәуірдің өз батырлары бар – егер 2 — шақырылымда менде И.Д.Жанғұразов, И.И.Шарф, А.И. Томилов, С.А.Аяғанов сияқты танымал ірі жетекшілер болса, 8-шақырылымда жаңа көшбасшылар мен ұйымдастырушылар пайда болды. Олар қайсының болсын өз ұжымдарында жұмыс тәжірибесі мол әрі жергілікті халық арасында жоғары беделге ие. Бұлар: шаруашылық басшылары – Т.А.Пішенов, В.В.Камышанский, Г.Б.Саханов, А.Т.Ошақбаев, Б.С.Акимов; туризм саласының көшбасшылары – Р.Ж.Шәмкенов, П.Н.Безвербный, денсаулық сақтау саласының мамандары мен мекемелерінің басшылары – Н.К.Жаров және К.Р.Рахматуллин. Қысқаша айтқанда, олардың әрқайсысының артында жүздеген және мыңдаған сайлаушылар мен облыс өңірлерінің тұрғындары тұр. 8-шақырылымдағы ең белсенді депутаттардың бірі – ең жылдам өсіп және өркендеп келе жатқан өңір – Қосшы қаласының өкілі Айдын Төребаев.
Сұрақ: 8-шақырылым депу тат тары облыс тың әлеуметтік-экономикалық дамуы бойынша осы уақыт аралығында не атқарды?
Жауап: Жақсы сұрақ. Менің бағдарламамның алғашқы тармағы денсаулық сақтау мәселесі болды, атап айтқанда, Степногорск қалалық ауруханасының жағдайы. Нәтижесінде, жалпы жағдайды тұрақтандырып, көп профильді емдеу орталығы мәртебесін алды. Емдеу мекемесі қала халқымен бірге Шортанды, Ақкөл, Бұланды, Біржан сал аудандарының тұрғындарына да қызмет көрсететін болды. Қазіргі уақытта қызмет көрсету аймағына Ерейментау ауданын да қосу мәселесі талқылануда. Степногорск қаласында Көкшетау жоғары медициналық колледжінің филиалы ашылды; жалпы құны 2 миллиард теңгеге арнайы медициналық жабдықтар, оның ішінде компьютерлік томограф, ангиографиялық жүйе, сандық рентген аппараты және т.б. сатып алынды. Қалалық аурухана бөлімшелерінің күрделі жөндеуі кезең-кезеңімен жүргізілуде. Сонымен қатар алда атқарылатын жұмыстар әлі көп. Несие қарызын азайту – көп профильді аурухананың нақты ауданаралық медициналық кластер статусына көшуі және Степногорск қаласы мен бес ауданның тұрғындарына сапалы қызмет көрсету деңгейін қамтамасыз ету мақсатында жұмыстар жалғасуда.
Сұрақ: Депутаттар қандай әлеуметтік мәселелерді көтеріп, маңызды шешімдер қабылдады?
Жауап: Менің ойымша, әріптестерім қабылданған уақытылы әрі маңызды шешімдердің бірі – медициналық қызметкерлерге көтермеақы мөлшерін 1,5 және 2,5 миллион теңгеден 5 және 8,5 миллион теңгеге дейін арттыру туралы шешім болды. Бұл шара ауылдық жерлер мен облыс қалаларына медициналық кадрларды тарту үшін қабылданды. Қабылданған шешім оң нәтижесін берді де. Біз соның арқасында өңірдегі медициналық кадрлардың тапшылығын азайтуға айтарлықтай қол жеткіздік. Бұл бізді қуантады және ынталандырады.
Сұрақ: Қазіргі уақытта сіздің басшылығыңыздағы Тұрақты комиссия қандай мәселелермен айналысуда?
Жауап: Облыс бюджетінің қалыптасуы, оның орындалуын бақылау және игерілу сапасын қадағалау – бұл менің комиссиямның күнделікті жұмысы. 2025 жылдың қаңтар айында өткен кезекті отырысымызда біз тағы бір өте маңызды мәселені қарастыра бастадық – ол ауылдық жерлердегі мамандарды қолдау, жылыту маусымына дайындық үшін қаржы бөлу, көмір мен ағаш сатып алу. Бұл шешімдерді біз жазғы сессияда іске асыруға ниеттіміз. Оған дейін облыстың барлық мұғалімдеріне қатысты мұндай шешім қабылданғанын атап өткім келеді, енді біз бұл шараны кеңейтуді жоспарлап отырмыз.
Сұрақ: Былтыр Степногорск қаласының құрылғанына 60 жыл толды. Бұл мерейтойлы жыл сіздің есіңізде несімен қалды?
Жауап: Қаланың тарихы шын мәнінде одан да ұзағырақ. Анығында, бұл маңайда Шаңтөбе сияқты алғашқы кеніштер мен карьерлер 1955-57 жылдары ашыла бастады. Ал Степногорскіге қала мәртебесі 1964 жылы берілді. Целиноград геохимиялық комбинатының бірінші директоры Сергей Смирновтың №001 бұйрығы көзіқарақты оқырманға таныс болар, бұл бұйрықта ол сол кездегі тарихи оқиғаларды былай сипаттайды: «Нысанға келдім. Басшылықты өз мойныма аламын». С.Смирнов әскерилерше қысқа әрі нұсқа сөйледі. Бақытыма қарай, маған осы аңызға айналған адаммен кездесіп, сөйлесудің сәті түсті. Ол 1994 және 1999 жылдары Степногорск қаласының 30 және 35 жылдық мерейтойларына арнайы келген еді. Мұндай тұлғамен әңгімелесу – ұмытылмас әсер қалдырды. Социалистік Еңбек Ері, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ЦГХК, ГМЗ және Степногорск қаласындағы барлық өндірістік алаңдардың негізін қалаған адам еді. Біреу білер, біреу білмес, Сергей Артемьевич ЦГХК-дан кейін Алматыда Б.А.Әшімовтің және Д.А.Қонаевтың кезінде Қазақ КСР ПремьерМинистрінің орынбасары болып қызмет атқарған.
Сұрақ: Сіздің ойыңызша, Степногорск қаласын одан әрі дамыту үшін қандай маңызды мәселелер тұр?
Жауап: Өте маңызды мәселе – ЖЭО қазандықтарын жөндеуді, қаланың жылу желілерін ауыстыруды және жаңартуды жалғастыру. Бұл жұмыстар біздің негізгі кәсіпорындарымыз – Степногорск қаласындағы СГКХ, ЕПК (подшипник зауыты), Алтын Алмас, Қазақалтын, сондай-ақ кіші және орта бизнестің толық күшінде жұмыс істеуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Сұрақ: 2024 жылы Степногорск қаласында қандай жағымды жаңалықтар болды?
Жауап: Степногорск – Қазақстан картасында стратегиялық маңызы бар өнеркәсіптік орталық болып табылады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қала дамуының жаңа стратегиялық бағытын айқындаған шешімі – қаланың 2023-2027 жылдарға арналған әлеуметтікэкономикалық дамуының кешенді жоспары қабылданды. Оның жалпы сомасы 107 миллиард теңгені құрады. Өткен жылы 9-мөлтек ауданда спорт кешенінің құрылысы аяқталды. Бұл – қала тарихында соңғы 30 жылда салынған алғашқы жаңа нысан. Спорт залдарында жүздеген бала әртүрлі спорт түрлеріне (жекпе-жек, бокс, күрес, ауыр атлетика, командалық спорттар) дағдыланып, шыңдалады.
Сұрақ: 2025 жылдың алғашқы айлары қандай жаңалықтарымен қуантты?
Жауап: 20 қаңтарда АҚШ-тың 47- ші Президенті Д.Трамптың инаугурациясы және Президенттің жаңа командасының алғашқы қадамдары үлкен оптимизм туғызды. Жергілік ті жаңа лық тардан: «Қазақалтын» ЖШС директоры Қайролла Жұманғалиұлы Жүрсінбаевтың «Құрмет» орденімен марапатталуы мені қуантты. Ол – құрметті кенші және білгір маман, ұжымды өте күрделі міндеттерді орындауға бастай алатын тәжірибелі адам. Көктем мерекесі қарсаңында 70 жылдық мерейтойын атап өтетін Надежда Владимировна Кривошееваға құттықтауымды жолдағым келеді. Ол өз өмірінің 40 жылын туған ГПЗ-16 «ЕПК СПЗ» подшипник зауытына арнады және қаржы-экономикалық блокты табысты басқарып келеді. Мен осы газет арқылы Н.В. Кривошееваға өңірді өркендетуге қосқан лайықты үлесі мен белсенді өмірлік ұстанымы үшін алғыс білдіргім келеді.
Сұрақ: Қызметтен тыс, отбасында, жеке өміріңізде қандай маңызды оқиғалар болды?
Жауап: 2024 жылдың наурызында менің қызым Зайрадан 5-ші немерем дүниеге келді. Наурыз мерекесінде «Тұсаукесер» атты керемет қазақ дәстүрін өткіздік, бұл шараны жақындарымыздың ортасында атап өттік. 25 қазанда ұлтымыз үшін ең ұлық мереке – Республика күні «Құрмет» орденін алғаныма қуаныштымын. Мен бұл марапат тек өзіме ғана емес, ең алдымен қаламыздың еңбек майданындағы маңызды жетістіктері үшін берілген жоғарғы баға деп санаймын. Себебі, облыстың өндірістік көлем табысының әр 4-ші теңгесін біздің Степногорск қаласы береді. Бұл өңірдің дамуына қосқан лайықты үлес деп білемін. Сұрақ: 2025 жылдан не күтесіз? Жауап: Біз бәріміз балалық шақтан шыққанбыз, сондықтан Жаңа жылдың келуі әрқашан үмітпен күтіледі. Тұрақтылық пен жақсы хабарларға, жер-әлемдегі барлық соғыстардың аяқталуына, өңірімізге жақсы әрі құтты көктем мен мол өнімге, бюджеттің – лайықты орындалуына тілектеспін. Өзімнің туған қалам Степногорскіге жаңа тыныс, оң өзгерістер және тұрғындардың игілігіне қызмет ететін жаңашылдықтарды күтемін.
Сұрақ: Уақытыңызды бөліп, мәнді де, мазмұнды сұхбат бергеніңізге рақмет!
